Plan Parlamentu Europejskiego na większy dostęp do gotówki w strefie euro – nowy projekt rozporządzenia

Na początku 2024 roku, Stefan Berger, członek Parlamentu Europejskiego, przedstawił zarys sprawozdania dotyczącego rozporządzenia o banknotach i monetach euro jako legalnych środkach płatniczych. W ramach tego projektu, Berger zaproponował liczne poprawki. Projekt rozporządzenia został wprowadzony przez Komisję Europejską w końcu czerwca 2023 roku jako część pakietu dotyczącego usług płatniczych, takich jak PSR i PSD3.

Komisja Europejska we wstępie do swojego projektu podkreślała, że rosnąca popularność płatności elektronicznych znacznie zmniejszyła używanie gotówki. Dodatkowo zwróciła uwagę na zagrożenie wynikające ze spadku liczby bankomatów w wielu krajach członkowskich. Niezdefiniowanie prawnego środka płatniczego w pierwotnym czy wtórnym prawie Unii pomimo uznania euro za taki, stało się w tym kontekście problemem. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 26 stycznia 2021 roku w sprawach połączonych C-422/19 i C-423/19 wyznacza jednak cechy prawnego środka płatniczego, które obejmują obowiązkową akceptację, pełną akceptację nominalnej wartości i możliwość umarzania zobowiązań pieniężnych.

Preambuła projektu podkreśla, że gotówka jest środkiem płatniczym, który zapewnia przejrzystość wydatków, jest łatwy w obsłudze, szybki, bezpieczny i gwarantuje prywatność. Propozycje zawarte w projekcie dotyczą definicji prawnego środka płatniczego oraz obowiązku akceptacji euro jako waluty gotówkowej. Projekt przewiduje również określone sytuacje, w których możliwe jest odmówienie akceptacji gotówki, a także pozwala na ustalenie umowy, która wyklucza płatność gotówkową.

Artykuł 8 projektu, który zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia odpowiedniego dostępu do gotówki, będzie szczególnie ważny dla sektora bankowego. Państwa członkowskie będą miały obowiązek monitorować zarówno poziom nieakceptowania płatności gotówkowych, jak i dostępność gotówki na swoim terytorium. Jeśli te warunki nie będą spełnione, państwa będą zobligowane do podjęcia działań zaradczych. Podobne uprawnienia miałaby również Komisja Europejska, jeśli problem miałby charakter ponadnarodowy lub środki podejmowane przez państwa członkowskie okazałyby się niewystarczające.

Obecnie trwają prace legislacyjne na poziomie Parlamentu Europejskiego. Stefan Berger, który przedstawił projekt sprawozdania na początku roku, zaproponował szereg poprawek mających na celu dalsze wzmocnienie gotówki. Poseł zamierza wzmocnić przepisy dotyczące obowiązku akceptowania płatności gotówkowych i chce wyeliminować możliwość umownego ograniczenia akceptacji gotówki. Zaproponowany nowy artykuł 5a wyłącza taką możliwość, stwierdzając, że regulaminy lub informacje o nieakceptowaniu gotówki nie są wiążące dla płatnika. Inna poprawka usuwa artykuł 6, który pozwalał Komisji na rozszerzenie katalogu sytuacji, w których można odmówić przyjęcia gotówki.

Takie poprawki sugerują, że Parlament Europejski może dążyć do zwiększenia dostępności gotówki, co mogłoby prowadzić do zwiększenia kosztów obrotu gotówkowego w krajach korzystających z euro.