Poradnik szczepień przeciw pneumokokom w świetle rosnącej liczby zakażeń

Znaczący wzrost liczby zachorowań na chorobę inwazyjną wywołaną przez pneumokoki, który odnotowano w Polsce do lipca 2023 roku, skupia uwagę specjalistów. Zjawisko to, obejmujące ponad dwukrotny przyrost przypadków w porównaniu do roku ubiegłego, świadczy o tym, jak wielkim wyzwaniem dla medycyny są pneumokoki, zwłaszcza te niesłychanie oporne na leki.

Pneumokok, znany naukowo jako dwoinka zapalenia płuc, jest Gram-dodatnią bakterią, która najczęściej powoduje u ludzi takie choroby jak zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych czy sepsa. Bakteria ta posiada zewnętrzną otoczkę polisacharydową, która stanowi o jej serotypie i jest głównym celem dla szczepionek. Dotychczas odkryto ponad sto różnych serotypów pneumokoka, nie wszystkie jednak stają się czynnikiem chorobotwórczym. Niemniej jednak, coraz więcej z nich wykazuje oporność na antybiotyki.

Raport Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) z 2022 roku pokazuje, że serotypy 3 i 19A pneumokoka są obecnie najczęściej spotykane wśród polskiej populacji. Serotyp 3 charakteryzuje się grubą otoczką, co wpływa na jego agresywność, natomiast serotyp 19A jest często przyczyną inwazyjnej choroby pneumokokowej i wykazuje dużą oporność na antybiotyki. Odsetek zakażeń spowodowanych przez pneumokoki serotypu 19A wśród osób powyżej 65 roku życia systematycznie rośnie od 2021 roku.

Zakażenia pneumokokami przenoszą się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z osobami zainfekowanymi lub nosicielami bakterii, niekoniecznie wykazującymi objawy choroby. Szacuje się, że nawet 60% dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola mogą być nosicielami pneumokoka w nosogardle, stwarzając tym samym potencjalne zagrożenie zakażenia dla innych.

Pneumokoki powodują zarówno choroby o łagodnym przebiegu, jak zapalenie ucha, gardła czy zatok, jak i stanowiące poważne zagrożenie dla życia pacjenta, takie jak zapalenie opon mózgowych czy posocznicę. Często ciężkość i inwazyjność choroby zależy od serotypu pneumokoka.