Ołów (Pb): Właściwości, zastosowania oraz potencjalne niebezpieczeństwa

Już starożytni doceniali wszechstronność ołowiu (Pb) – metalu ciężkiego z grupy węglowców. Został on uzyskany z galeny, minerału ołowiu, powszechnie występującego na całym globie. Ołów jest szaroniebieskim metalem miękkim, który można łatwo przeciąć nożem. Niewielka powłoka tlenku, która pojawia się na jego powierzchni pod wpływem powietrza, chroni go przed korozją. Jego plastyczność i zdolność do tworzenia stopów z innymi metalami przyciągnęły ludzi już wieki temu.

Ołów był użytecznym surowcem dla starożytnych Egipcjan. Wykorzystywali go do budowy świątyń (jako element konstrukcyjny w świątyni Ramzesa III), w medycynie (jako środek poronny) oraz w kosmetyce (do czernienia rzęs i brwi). Produkty kosmetyczne zawierające ołów były tworzone również przez starożytnych Greków. Rzymianie jednak znaleźli dla niego najszersze zastosowanie. Wykorzystywali ołów do budowy akweduktów, produkcji broni, trumien czy beczek. Nawet dodawali go do wina, aby poprawić jego smak.

W średniowieczu wydobycie i użycie ołowiu stało się przemysłowe. Metal ten znajdował zastosowanie w produkcji farb, dachówek, ram okiennych czy czcionek drukarskich. Ołów był także używany do produkcji biżuterii, zabawek, jak również w procesie wytwarzania szkła oraz amunicji.

W dzisiejszych czasach ołów nadal odgrywa ważną rolę w przemyśle. Jest wykorzystywany głównie do produkcji części konstrukcyjnych oraz baterii i akumulatorów kwasowo-ołowiowych. W przeszłości był składnikiem paliwa samochodowego i służył do produkcji osłon kabli. W miarę jak stawało się jasne, że ołów jest szkodliwy dla zdrowia, wiele z tych zastosowań zostało stopniowo porzuconych.

Ołów nie pełni żadnej istotnej funkcji w organizmie ludzkim. Wręcz przeciwnie – jest dla niego toksyczny. Mimo to ciało ludzkie narażone jest na kontakt z nim, ponieważ jest powszechnie występującym pierwiastkiem. Ołów może dostać się do organizmu poprzez układ pokarmowy (jedzenie i picie) oraz oddechowy (dym papierosowy). Niewielkie ilości ołowiu mogą także przeniknąć przez skórę. Ołów ma zdolność do gromadzenia się w tkankach miękkich, krwi i kościach, gdzie może pozostawać przez wiele lat. Jest on wydalany z organizmu głównie przez mocz i stolec.

Stężenie ołowiu we krwi jest głównym wskaźnikiem jego obecności w organizmie. Mimo że nie istnieje coś takiego jak „bezpieczne” stężenie ołowiu, uważa się, że powinno ono wynosić 10 mcg/dL lub mniej. Przekroczenie tej wartości sugeruje zbyt duże narażenie na ołów, a bardzo wysokie poziomy mogą wskazywać na zatrucie ołowiem.