Zasady władzy rodzicielskiej i procedura rozstrzygania spraw przez sąd w przypadku braku zgody między rodzicami
Na podstawie art. 97 par. 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (KRO), zarówno matka jak i ojciec dziecka mają prawo i obowiązek do sprawowania władzy rodzicielskiej. Jest to uprawnienie, którego możemy używać samodzielnie, wykonując różne czynności związane z osobą i majątkiem naszego dziecka. Jednakże, nie możemy samodzielnie podejmować decyzji w kwestiach istotnych dla dziecka.
Zgodnie z art. 97 par. 2 KRO, rodzice powinni wspólnie podejmować decyzje dotyczące istotnych spraw dziecka. Wśród tych ważnych kwestii są m.in. zmiana nazwiska dziecka, zmiana miejsca jego zamieszkania oraz wyjazd za granicę. Wybór szkoły, zawodu, leczenia czy sposób realizacji alimentacji również należy do tego grupy tematów. Jeśli rodzice nie mogą dojść do porozumienia, ostateczną decyzję podejmuje sąd opiekuńczy.
W przypadku braku zgody między rodzicami co do istotnych spraw dziecka, każdy z nich może wnieść sprawę do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, zgodnie z art. 569 par. 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego (KPC). Jeżeli nie jest możliwe ustalenie miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której dotyczy postępowanie, właściwy jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy. Rozstrzygnięcie może nastąpić dopiero po umożliwieniu obu stronom złożenia oświadczeń. Złożenie wniosku wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty w wysokości 100 zł.
Przed wydaniem orzeczenia, sąd musi wysłuchać obu stron i jeśli to możliwe, samodzielne dziecko. Jest to część postępowania nieprocesowego, które jest wszczynane na wniosek jednej ze stron, zgodnie z art. 506 KPC.
W określonych sytuacjach, sąd może podjąć decyzję o zawieszeniu, ograniczeniu czy nawet całkowitym pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej. Gdy jednak dochodzi do braku zgody między rodzicami co do istotnych spraw dziecka, celem postępowania jest wydanie przez sąd orzeczenia, które zastąpi wspólną wolę rodziców, a nie ingerowanie w sferę władzy rodzicielskiej.
Interesującym przypadkiem jest sytuacja, gdy jeden z rodziców samodzielnie składa wniosek o przyjęcie dziecka do szkoły, mimo konfliktu z drugim rodzicem. Chociaż wybór szkoły jest uważany za istotną sprawę, której decyzje powinni podejmować wspólnie obaj rodzice, prawo oświatowe (ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r., Dz. U. 2017 poz.59) nie wymaga podpisu obu rodziców na wniosku. Ostateczny konflikt między rodzicami zostaje rozstrzygnięty przez sąd opiekuńczy, a nie przez szkołę.
